سرمایه گذاری یا سرمایه گریزی از مشهد؟

به گزارش«قاصدنیوز»، چندی پیش روزنامه خراسان در پرونده ای به بررسی وضعیت سرمایه گذاری در مشهد در یکسال اخیر پرداخت که مطالب طرح شده در آن پرونده، واکنش یکی از پژوهشگران حوزه اقتصاد شهری را در بر داشت. وی که این یادداشت خود را بدون نام برای ما ارسال نموده است، در توضیح آن آورده است: " این نامه ابتدا به صورت خصوصی به ایمیل جناب آقای احدیان سردبیر روزنامه ارسال گردید تا شاید مورد تامل قرار بگیرد و تاثیری در روند مجموعه ایجاد نماید. اگر چه شاید بهتر بود این نامه در خود روزنامه خراسان کار می شد تا شرایط عادلانه ای به لحاظ دیده شدن داشته باشد، اما اکنون که دستمان به آن مقام نمی رسد، تصمیم گرفتم آن را برای رسانه های دیگر موجود کتبی و غیر کتبی ارسال کنم که برخی حاضر به چاپ آن نشدند."

 

متن نامه این استادیار دانشگاه و پژوهشگر حوزه اقتصاد شهری بدین شرح است:

 

باسمه تعالی

مدیر مسئول و  سردبیر روزنامه خراسان جناب آقای احدیان

سلام علیکم

پرونده روز یکشنبه 25 آبان روزنامه شما در موضوع «روند سرمایه گذاری یکسال اخیر مشهد» را مطالعه کردم و لازم دانستم نکاتی را در این باب خدمت جنابعالی مطرح نمایم. اگر چه می دانم که نه قانون مطبوعات و نه هیچ قانون دیگری شما را ملزم نمی کند که این نکات را بخوانید، یا به آن توجه کنید و یا احیانا بدان پاسخی بدهید و یا آن را منتشر نمایید  اما با شناختی که از روحیه انتقاد پذیر شما دارم، به تاثیر آن امیدوارم و به همین دلیل در ابتدای امر به‌صورت اختصاصی برای خودتان ارسال کردم.

 

1. روزنامه شما در این پرونده با بررسی روند سرمایه گذاری در یکسال اخیر شهر مشهد و در خلال چند مصاحبه و یادداشت، نتیجه گرفته است که «روند اخیر دارای یک مبنای غیر کارشناسی، غیر علمی و احساسی بوده و سبب سوختن فرصت‌های توسعه ای شهر مشهد شده است». خوب، بگذارید فارغ از این سوال که این نتیجه درست است یا غلط؟ و یا این سوال که اصلا مگر می توان در اینطور موضوعات به صورت سیاه و سفید قضاوت کرد و آیا تصمیم گیریهای غیر نسبی اصلا در این گونه موضوعات عالمانه هستند یا نه؟ به مواد استدلال های دوستان شما در رسیدن به این نتیجه نگاهی بیندازیم تا ببینیم پرونده ای که می خواهد غیر علمی بودن یک روند را اثبات کند تا چه حد علمی است!
    
   1. 1: در موارد متعددی از پرونده؛ گزاره اولیه استدلال‌ها غلط و نادرست است.
      از قول دبیر هیات مدیره انبوه سازان خراسان نقل شده است که چون در شرایط اوج مسافرت‌ها حتی یک اتاق خالی هم در هتل‌ها و مسافرخانه‌های شهر نداریم پس مشهد هنوز نیاز به توسعه و هتل و... دارد و الخ، کاش حداقل در مورد هتل ها تحقیقی می فرمودید و به مصاحبه های رسمی رئیس انجمن هتل داران  که در اوج ظرفیت مسافر 40 درصد اتاق های هتل را خالی می داند و یا آمار رسمی معاونت برنامه ریزی شهرداری در مورد سرانه فعلی هتل های مشهد و هتل هایی که در یکی دو سال آینده افتتاح می شود توجهی می شد تا  هم برکات مدیریت شهری سرمایه محور سالیان قبل را درک کنید و هم گوینده با یک مبنای غلط پر بودن ظرفیت هتل ها، به شما توصیه جذب سرمایه گذار برای ساخت هتل های جدید نکند!.
      
      از قول یکی از اعضای شورای سوم شهر، نقل شده است که چون برج سازی از مقتضیات امروز مشهد است و چون سود در فروش تراکم است و اقتصاد شهر به این سود وابسته است، پس آنها که مخالفند دارند به شهر ضربه می زنند و الخ...  از ایشان سوال می شد، که با چه روش تحقیق علمی به این نتیجه رسیده اند که برج سازی (در عمل بخوانید لوکس سازی) از مقتضیات یک شهر زیارتی مثل مشهد است؟ با چه استدلالی به شما توصیه می کنند که با فروش تراکم شهر را اداره کنید و صدای گزارشگر شما هم در نمی آید؟
      
      در چندین نقطه از پرونده، اعلام شده است که در«یکسال اخیر حتی یک پروژه مشارکتی هم به تصویب نرسیده»، «رغبتی برای سرمایه گذاری جدید در این کلان شهر وجود ندارد» «حس ناامنی در سرمایه گذار بدلیل تغییر در فرآیندها و مقررات  ایجاد شده است» و موارد متعدد دیگری از این قبیل. کاش یادداشت نویس محترم روزنامه شما، برای رعایت اخلاق رسانه ای هم که شده در مورد یکی از این موارد، با متولی امر صحبتی می کرد و این‌طور «بی مبنا» دست به «تصمیم سازی» نمی زد؟ خیلی ساده است، حتی در برخی از موارد مراجعه به سایت متولی موضوع هم برای اطلاع کافی بود. می توانم به صورت مصداقی از ایشان بپرسید که کدام فرآیندی که در چارت تهیه شده توسط معاونت مشارکت‌های کلان اخیرا گنجانده شده باعث ایجاد حس ناامنی شده است؟ یا اینکه تقاضاهای فراوان رسیده به دست معاونت را چگونه با بی رغبتی سرمایه گذار جدید جمع کنیم؟ انصاف حکم می کند حتی اگر روند را نادرست می دانند، اینگونه جزمی و قطعی قضاوت ننمایند.
       
   2. 1: در موارد متعددی از پرونده؛ نتیجه استدلال ها برای شهر مطلوبیت ندارد، و احتمالا برای «خراسان» هم!
      
      از قول دبیر هیات مدیره انبوه سازان آمده بودکه «دبی فلان قدر جمعیت داشته و فلان قدر واحد مسکونی، اما حالا که به سرمایه گذار اعتماد کرده و فضای جذب سرمایه را آماده کرده شده دبی امروزی، حالا ما با 30 میلیون زائر و ...» خوب مگر این مدل برای ما مطلوبیت دارد که آن را شاهد مثال خودتان آورده اید؟ از مردم عامی کوچه و بازار گرفته تا امام جمعه و نمایندگان مجلس و نخبگان شهری از دبی سازی مشهد در عذابند، آن‌وقت رسما مدل سرمایه پذیری دبی را برای مشهد تجویز می کنید! اطمینان دارم که شما هم به این موضوع اعتقادی ندارید اما چه کنیم که مخاطب، شما را از عینک این گونه گزارشات و تحلیل ها می شناسد. فرموده بودند«ساخت مراکز آبی شهر، حداقل یک روز ماندگاری زائر را در شهر افزایش داده»، درست و غلطش بماند!  ثم ماذا؟ مگر هدف وسیله را توجیه می کند؟ خاطره تلخ آگهی تلویزیونی قطار مشهد که به جای حرم، از مسیر منحرف شده و در یک مجموعه آبی متوقف می شود که یادتان هست؟ «تا کجا چنین شتابان؟!»
      
      تیتر درشت پرونده، یادداشت نویس محترم و تقریبا اکثر مصاحبه شوندگان، دارند داد می زنند که سرمایه ها دارند از شهر فرار می کنند. امنیت سرمایه گذاران در خطر است، کارگران دارند بی کار می شوند و ...، شما که یک سردبیر سیاسی هستید، این جملات آشنا نیست؟ شبیه به این گونه فریادها را جای دیگری نشنیده اید؟ کمی تامل کنید. شاید این فریادها بازی طراحی شده شما نباشد، حداقل امکانش را در ذهن راه دهید...
      
      ممکن است در میان تحریریه شما و یا بسیاری از مصاحبه شوندگان باشند كسانى که «به‌ خطا تصوّر كنند كه مبارزه با مفسدان و سوءاستفاده‌كنندگان از ثروت‌هاى ملّى، موجب ناامنى اقتصادى و فرار سرمايه‌ها است. به اين اشخاص تفهيم كنيد كه بعكس، اين مبارزه موجب امنيت فضاى اقتصادى و اطمينان كسانى است كه مى‌خواهند فعاليت سالم اقتصادى داشته باشند. اگر امتيازطلبان و زياده‌خواهان پرمدّعا و انحصارجو، طرد نشوند، سرمايه‌گذار و توليد كننده و اشتغال‌طلب، همه احساس ناامنى و نوميدى خواهند كرد و كسانى از آنان به استفاده از راه‌هاى نامشروع و غيرقانونى تشويق خواهند شد» خواهید فرمود، که مخالفتی با مبارزه با فساد ندارید و هدفتان رونق فعالیت سالم اقتصادی است، اما چگونه بپذیریم وقتی ضریبی از این موضوع و این زاویه نگاه در این پرونده نمی بینم و حتی در این عرصه شاهد ورود روزنامه به یک روند ناسالم هستم. بگذارید کمی مصداقی صحبت کنم.
      
      «شرکت عمران و مسکن سازان شرق؛ با مدیریت شهردار سابق مشهد (مهندس نوروزی) در پروژه «مجد» به تخلفات کلانی متهم شده است(تاکید می کنم متهم شده است.) افراد ظاهرا متخصصی نیز در یکسال اخیر، بارها از اسناد غیر قابل انکار این تخلفات سخن گفته و در فضای رسانه ای از آن دفاع کرده اند. ماحصل این بررسی ها هم به ضرب الاجل یک ماهه شهرداری برای فسخ قرارداد منجر شده است. اینکه این اتهامات واقعیت دارد یا نه در صلاحیت بنده نیست و قضاوتی نمی کنم اما همین قدر می توان گفت که این پروژه در یک سرمایه گذاری کلان متهم به تضییع حقوق است.
      
      اما نکته جالب ماجرا از اینجا شروع می شود. درست پس از طرح این اتهامات، مدیر پروژه از طریق فرمانداری وارد عمل شده و با استدلال حمایت از سرمایه گذار به شهرداری و کمیسیون تخصصی شورای شهر برای ایجاد صلح فشار می آورد، همزمان خود را به عنوان یکی از اسپانسرهای ششمین کنفرانس برنامه ریزی و مدیریت شهری معرفی می کند و ضمن پیشنهاد برگزاری کارگاه بهره برداری از پتانسیل های شهری! در کنفرانس، توسط تیم علمی کنفرانس! و از بین این همه کار درشت و کلان عمرانی و غیر عمرانی یکی دو سال اخیر به عنوان پروژه قابل بازدید شهری انتخاب می گردد. اما هنوز برای تکمیل کار، فشار رسانه ای بیشتری لازم است. اینجاست که همین مدیر عامل اتفاقی سر از مصاحبه شوندگان پرونده شما در می آورد و با ذکر اینکه «اگر با بلند مرتبه سازی ها و سرمایه گذاری ها! برخورد کنیم سرمایه ها از کشور خارج می شوند و در سال اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی! سرمایه سوزی رخ می دهد» ما را به راه صحیح سرمایه گذاری رهنمون می کند.
      
      اگر کسی بگوید که «تا اتهامی ثابت نشده، افراد مصونند و نمی شود بایکوتشان کرد. مخصوصا وقتی که در موضوع پرونده حرفی هم داشته باشند.» باید در درایت سیاسی او شک کنید. برای تقریب به ذهن و بدون هیچ گونه مقایسه ای، مصاحبه شما با مدیر عامل مسکن سازان، مانند این است که خبرنگار شما در زمانی که سعید مرتضوی متهم به مدیریت غلط در دادگستری شده بود (قبل از اثبات) به او مراجعه کرده و در مورد روش‌های صحیح مدیریت در دادگستری ها! از او گزارشی تهیه کند و آن را به همگان پیشنهاد دهد!!

 

2- چرا دوستان شما در لفافه سخن می گویند، دقیق مشخص کنید چه چیز را سرمایه گذاری سالم و چه مدلی را سرمایه گذاری ناسالم می دانید؟ اینکه میزان تخلف ساختمانی یک برج لوکس در یک منطقه شهرداری با 180 هزار نفر جمعیت، معادل نصف کل تخلف همه آن منطقه باشد و هنوز هم آن ساختمان در حال کار باشد و کسی برخوردی با آن نکند، حفظ امنیت سرمایه گذاری است؟ کسی با مرتفع سازی مخالف نیست اما اگر مرتفع سازی با فلسفه خود یعنی انبوه سازی در تناقض باشد نباید در الگوی آن تامل شود؟ یک برج در مشهد بالای 30 هزار متر زیر بنا بگیرد و 48 واحد به ما تحویل دهد! اصلا شهر زیارتی بودن را بگذارید کنار، مشرفیت را بگذارید کنار، احساس بی عدالتی ایجاد شده در کالبد شهری را بگذارید کنار، معماری اسلامی ایرانی، پیوست فرهنگی همه به کنار... عقل حسابگر سود محور هم در این گونه موارد تامل می کند... اگر به کسی(آدم معتبر با اسم ورسم) یک پروژه بالای 100 میلیارد را دادیم و او یک تومان هم پول در پروژه نیاورد و با پول مردم پروژه را ساخت و سود چند صد میلیاردی کسب کرد حق داریم در فرآیندهایمان اندکی تامل کنیم و حتی در بازه کوتاهی آن را متوقف کنیم تاببینیم چه بلایی دارد بر سرمان می آید؟ کاش دغدغه حل مساله وجود داشت تا به این فسادهای ساختاری هم اشاره ای می شد...

 

 

3- اگر چه یک تحقیق علمی اقتضای آن را دارد، اما به نظر می رسد توقع اینکه تهیه کنندگان پرونده در روزنامه خراسان، به صورت بی طرفانه و جامع الاطراف به نظرات موجود در این عرصه بپردازند، کمی دور از واقعیت باشد. چرا؟ چون ظاهرا رفقای عزیز ما  به آرشیو نظرات قبلی خود روزنامه و ویژه نامه های تخصصی آن نیز بی توجه و بی اعتنا بوده و هستند. کاش به دوستان توصیه می فرمودید که حداقل ویژه نامه «پایتخت معنوی» رصد دفتر پژوهش های خراسان را (با همه ضعفهایش) مطالعه کنند تا از نتایج درخشان تفکر سرمایه محور مدیریت شهری و بلایی که بر سر هویت شهری در آورده مطلع شوند و اینطور یکطرفه به ستایش «بت های جدید» نپردازند. اصلا چرا دور برویم، فاصله تحریریه با دفتر پژوهش زیاد است! سری به صفحات گزارشی خود روزنامه در باب ارتفاعات جنوب مشهد و تغییر کاربری های فضای سبز به مجتمع های تجاری و رفاهی بزنند، تا حداقل، از پاسخ خودتان به پرونده خودتان مطلع شوند!. صراحت بنده را می بخشید، اما با تجربه چندین سال تامل در محتوای روزنامه خراسان، تعجب نمی کنم اگر در روزنامه فردا، پرونده ای در همین موضوع ببینم که در تضاد کامل با محتوای پرونده فعلی باشد!. خاصیت «خراسان» است و رویکردی که می خواهد هر مخاطبی را از خود راضی نگهدارد و ماندگاری اقتصادی خود را تضمین کند. «اعتدال» در تعریف «خراسان»؛ رعایت عدالت در پرداختن به جوانب مختلف یک موضع صریح نیست، پنهان نگاه داشتن موضع دقیق و حرکت در زیگزاگ موضع گیریهای اغلب متضاد است (در اکثر موضوعات)، و همین باعث شده که روزنامه هم در منابع انسانی  و هم در محتوا، جمع نقیضین باشد.

 

4- سردبیر عزیز، زمان خیلی زود می گذرد! شورای چهارم، شهردار فعلی و بویژه، همه آن دو سه عنصر مزاحمی! که یکسالی است نظم حاکم بر مدیریت شهری را به هم زده اند و به جای انجام حرکات  «کارشناسی شده»،  «با مبنای علمی»، «منطبق بر روش تحقیق درست» و «مورد تایید یک مرکز پژوهشی دانشگاهی یا یک شرکت مشاور گریددار بین المللی»، زده اند زیر میز بازی قاعده مند اقتصاد شهری مشهد، بالاخره روزی از این مناصب کنار خواهند رفت و کار را به دیگرانی واگذار می کنند که علی القاعده  به ذائقه فکری و سیاسی دوستان شما و خیلی از سرمایه داران شهر نزدیکتر هستند. بنابراین از طرف بنده بایشان بفرمایید که خیلی نگران نباشند.

 

البته در همین وضعیت ناراحت کننده هم کم نیستند «طبل‌هایی که وقتی کوبیده شوند، صدایشان را بپسندند»و دوستان بتوانند از استدلال های کارشناسی و عالمانه آنها بهره بگیرند. تمام مشکل همان معدود افرادی هستند «که فقط حرف می زنند»، «با سخت گیری‌های بی دلیل جلوی اجرای پروژه ها را در شهر گرفته اند»، «موضوعات را به صورت غیر کارشناسی و ناپخته مطرح می کنند»، «باعث سلب امنیت سرمایه گذاران شده اند»، «رغبت سرمایه گذار جدید را از بین برده اند»، «باعث خروج سرمایه از کشور شده اند»، «باعث شده اند مردم پول‌هایشان را به دبی ببرند و آنجا آپارتمان سازی کنند » و خلاصه فرصت های شهر را به باد داده اند. اگر درست برنامه ریزی کنند و چند کار متین! و علمی! دیگر، شبیه به این پرونده برای مخاطب عمومی کار کنند، مطمئن باشید این تفکرات از عرصه مدیریت شهری خارج خواهد شد و راه برای توسعه اقتصادی و طراحی یک مدل اولیه از تمدن اسلامی مد نظر شما! در شهر مشهد، با حضور حداکثری روزنامه خراسان و سایر سرمایه گذاران اقتصادی و فرهنگی باز خواهد شد.

 

 والسلام

یک استادیار دانشگاه و پژوهشگر حوزه اقتصاد شهری