در باب مدیریت سلیقه‌ای جهاد دانشگاهی

اوائل سال گذشته (22 فروردین 1394) در مطلبی با عنوان «کاروابتکار جهاد دانشگاهی برای آموزش زبان انگلیسی چیست؟» به وجود تناقضی در آموزش این نهاد فرهنگی اشاره کردم و گفتم: نهادی که از سوی مقام معظم رهبری، مولود انقلاب خوانده شده، نمی‌تواند نسبت به نفوذ فرهنگی دشمن بی‌تفاوت باشد و با افتخار از سیستم‌های غربی برای زبان‌آموزی به نسل آینده استفاده کند.

 

جمعه گذشته (سوم اردیبهشت) با خواندن خبر «اعظم هنوز زنده است...» و دیدن تصاویر خبرگزاری دانشجویان ایران، و به یاد آوردن مواردی از این دست، این تناقض را به صورت پررنگ‌تری مشاهده کردم و این بار می‌خواهم بگویم: نهادی فرهنگی (مانند جهاد دانشگاهی) نمی‌تواند پژوهشکده ویژه گردشگری احداث کند، از ضرورت برنامه‌ریزی برای گردشگری بگوید و سمینار «نقش رسانه‌ها در توسعه گردشگری شهری» برگزار کند، اما در عمل چهره مشمئزکننده‌ای از شهر و مردمانش منتشر سازد.

 

نکته‌ای که مایلم در ادامه به آن بپردازم، مبحثی تخصصی و فنی در عرصه «مدیریت رسانه» و «سیاست‌گذاری خبری» است و امیدوارم در میان احساسات، هیاهو و تعصب گم نشود. ادعای حقیر آن است که در پوشش اخبار حوادث و آسیب‌های اجتماعی باید تا جایی که ممکن است صرفه‌جو بود، دست‌ودلبازانه خبر و تصویر منتشر نکرد و گام‌به‌گام پیش رفت. اگر این گونه نباشد، علاوه بر جریحه‌دارشدن عواطف عمومی، بالارفتن آستانه حساسیت اجتماعی و ترویج خشونت، وجهه ملی در سطح بین‌المللی مخدوش می‌شود.

 

«جراحی» در جایی که «دارودرمانی» افاقه کند، جرم است

برای تفهیم بهتر مطلب، پرسشی را از رئیس محترم سازمان جهاد دانشگاهی خراسان رضوی می‌پرسم که اکنون قائم مقام ریاست دانشگاه علوم پزشکی مشهد هم هستند. مگر نه این است که وقتی امکان درمان بیمار با رژیم غذایی میسر است، تجویز داروی (شیمیایی و دارای عوارض) غیر عقلانی است، و مگر نه اینکه وقتی می‌توان با دارو، بیماری را رفع کرد، جراحی نامعقول و چه بسا مجرمانه باشد؟

 

آیا در امر حساس رسانه که با پرستیژ و شأن یک ملت مرتبط است، نباید از همین قاعده پیروی کرد؟ اگر با خبری کوتاه امکان جلب توجه (افکار عمومی و مسولین) وجود دارد، چرا باید از گزارش استفاده کرد؟ و اگر با گزارشی حرفه‌ای و بی‌طرفانه می‌توان افکار عمومی را بسیج کرد، چرا باید تصویر منتشر شود؟

 

سمینار «نقش رسانه‌ها در توسعه گردشگری شهری»

جالب است که هفتم خرداد ماه سال گذشته (1394)، جهاد دانشگاهی مشهد، سمینار تخصصی «نقش رسانه‌ها در توسعه گردشگری شهری» را برگزار کرد. در حاشیه سمینار هم کارگاه آموزشی روزنامه‌نگاری گردشگری با رویکرد خبرنویسی پیشرفته برپا شد.

 

رئیس جهاد دانشگاهی خود از سخنرانان این سمینار بود و با اشاره به چشم‌انداز ورود 20 میلیون گردشگر خارجی در سال 1404 برای مشهد، گفت: رسیدن به این هدف دور از دسترس و غیرممکن نیست... رسانه‌ها می‌توانند نقش موثری در تبلیغ گردشگری داشته باشند. (به ایشان که مسئولیت این رسانه را بر عهده دارند توصیه می‌کنم کلمه «مشهد» را در پایگاه‌های اینترنتی معاندی مانند بی بی سی فارسی، صدای آمریکا، رادیو فردا، دویچه وله و ... جستجو کنند).

 

تصاویر اجساد 90 نفری که روزانه در آمریکا با سلاح به قتل می‌رسند، منتشر می‌شود؟

فرض کنید هر ماه یک خبر مصوّر از آسیب‌های اجتماعی (مانند اعظم زنده است...) از سوی ایسنا منتشر شود، چه اتفاقی خواهد افتاد؟ اخیراً، هیلاری کلینتون، نامزد دموکرات‌ها برای تصدی ریاست جمهوری آمریکا، در شهر «بافالو» گفته بود: «سالانه 33 هزار نفر در این کشور با اسلحه به قتل می‌‌رسند و این به معنای کشته شدن 90 نفر در روز با شلیک اسلحه است». اما، جالب است که بسیاری از ما این آمار را باور نمی‌کنیم. چرا؟ چون رسانه‌ها آمریکایی در این زمینه حرفه‌ای رفتار کرده‌اند و برای جلب مخاطب یا منافع مالی بیشتر، هر نوع پوشش خبری را مجاز نمی‌دانند. احتمالا رسانه‌های این کشور اولویت اصلی و اساسی خود را حفظ و ارتقا چهره آمریکا تعریف کرده‌اند.

 

فرجام فقدان استراتژی فرهنگی

مجموعه اقدامات فرهنگی جهاد دانشگاهی نشان دهنده مدیریتی جزیره‌ای-سلیقه‌ای و ناهماهنگ در این سازمان تأثیرگذار است. مادام که استراتژی فرهنگی-رسانه‌ای مشخصی تعریف نشود، هر روز باید شاهد رفتارهای متناقضی باشیم که حاصل آن خدشه‌دار شدن وجهه شهر و کشور است.