رهبر معظم انقلاب نمونه عینی و ملموس نگاه چند لایه ای به واقعیت های اجتماعی است

به گزارش قاصدنیوز، نهمین جلسه دوره آموزشی "مبانی و اندیشه انقلاب اسلامی"با سخنرانی حجت الاسلام دکتر حسین سوزنچی عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) در محل موسسه جوانان آستان قدس رضوی به همت باشگاه فکر و اندیشه انقلاب اسلامی برگزار شد.

 

در این جلسه سوزنچی موضوع "مبانی و اقتضائات تحلیل مسائل اجتماعی در جامعه دینی" مورد بحث قرار داد و در چهار محور به تبیین و توضیح آن پرداخت.

 

«مساله شناسی»مهم ترین عنصر در ساحت تحقیق و تحلیل جامعه

این محقق و پژوهشگر حوزه در اولین محور از سخنان خود به جایگاه "مساله شناسی" در حوزه علوم اجتماعی پرداخت و مساله شناسی را مهم ترین عنصر در ساحت تحقیق و تحلیل جامعه عنوان کرد و بر این نکته اشاره کرد که اگر ما مساله را از اول درست نشناسیم تا آخر تحلیل ها و پاسخ هایمان اشتباه می شود مثلا در فتنه 88 مساله اصلی چه بود؟ آیا مساله اصلی تقلب در انتخابات بود؟ آیا مساله اصلی جنگ و دعوای بین دو نفر بود ؟! (اشخاصی مثل علی مطهری این نوع تحلیل را دارند) یا نه!  مساله اصلی در فتنه 88 براندازی نظام بود که بارها توسط مقام معظم رهبری برآن تاکید شده بود. بنابراین ما اگر هرکدام از این سه مساله ذکر شده را به عنوان مساله اصلی فتنه88 بدانیم  پاسخ ها و راهکارهای متفاوتی برای حل آن داریم.

 

وی در ادامه افزود: از اول انقلاب مهم ترین معضل ما مساله شناسی بوده است و "مساله" زمانی در جامعه بوجود می آید که بین آن چیزی که می بینیم و آن چیزی که باید باشد ناسازگاری وجود داشته باشد.

مثلا در کشور ما "حجاب" یک مساله است چرا که بین آن چیزی که می بینیم و آن چیزی که باید باشد تفاوت وجود دارد. بنابراین وقتی بین وضع مطلوب ما و وضع مطلوب جامعه ی دیگر، تفاوت وجود داشته باشد به طور خود به خود مساله اصلی ما با مساله اصلی آنها فرق می کند مثلا "حجاب" هیچ وقت آن طوری که برای  جامعه ما مساله است برای غربی ها مساله نمی شود و اگر چیزی هم بخواهد برای آنها مساله شود"بی حجابی" است چرا که وضع مطلوب آنها با ما فرق می کند.

 

سنخ وضع مطلوب طیفی است نه صفر و یکی

حجت الاسلام سوزنچی در دومین محور از بحث خود با اشاره به این که مساله ها متناسب با وضع مطلوب ها بوجود می آیند، به تعریف وضع مطلوب پرداختند و یاد آور شدند که سنخ وضع مطلوب طیفی است نه صفر و یکی. مثلا قرب به خدا یک نقطه نیست که با رسیدن به آن نقطه تکلیف از ما ساقط شود بلکه قرب به خدا طیفی است و سلسله مراتب دارد بنابراین هر کسی که برای خدا کار کند در دایره مقربین قرار می گیرد با این تفاوت که درجه ی قرب این مقربین با هم فرق می کند.

 

ایشان در ادامه حدیث زیر از امام علی علیه السلام را شاهدی بر بحث خود قرار دادند :"عاقل کسی نیست که خوب و بد را تشخیص بدهد(صفر و یک) بلکه عاقل کسی است که بتواند فرق خوب و خوب تر و بد و بدتر را تشخیص بدهد" یعنی سنخ هدف های عاقل طیفی است نه صفر و یکی! بنابراین ما برای تحلیل خوب یا بد بودن یک عمل، نباید به ظاهر آن عمل توجه کنیم بلکه باید ببینم آیا آن عمل در موقعیتی که انجام شده نسبت به عمل های دیگر بهتر بوده است یا بدتر.

 

متاسفانه ما هم در اغلب اوقات با همین نگاه صفر و یکی اوضاع کشور را تحلیل می کنیم مثلا می گوییم چرا حکومت این کار را کرد؟ چرا حکومت در این موقعیت اینها را کشت؟ بله اگر بخواهیم با نگاه صفر و یکی به این عمل حکومت نگاه کنیم این عمل حکومت بد است چرا بد؟ چون کشتن بد است و نکشتن خوب ! (تحلیل صفر و یکی) اما اگر با نگاه طیفی بخواهیم این مساله را بررسی کنیم کشتن همیشه بد نیست چرا که با انجام این عمل جلوی یک وضعیت بدتر یعنی کشته شدن هزاران نفر گرفته می شود .

 

طیف وضع مطلوب در جامعه دینی گسترده تر ومتفاوت تر از یک جامعه غیر دینی

استاد دانشگاه امام صادق(ع) سومین محور بحث خود را به تفاوت های وضع مطلوب در جامعه دینی و جامعه غیر دینی اختصاص داد و با اشاره به گستردگی طیف وضع مطلوب در جامعه دینی نسبت به جامعه غیر دینی افزود: وقتی دین وارد جامعه می شود افق انسان را بزرگ و ظرفیتش را باز می کند چرا که با ظرفیت کوچک نمی توانیم به خدا برسیم البته ظرفیت یک مفهوم دو بعدی است و دین ظرفیت انسان را هم در بعد مثبت و هم در بعد منفی زیاد می کند که با این ظرفیت باز انسان هم می تواند به درجه اعلاء علیین برسد و هم در اسفل سافلین سقوط کند و به همین دلیل است که ما در جامعه دینی هم علی علیه السلام را داریم و هم معاویه را! معاویه ای که در جامعه کفار نظیرش را نمی توانید پیدا کنید!

 

وی این سوال متواتر در جامعه را که چرا غربی ها در نظم، احترام به قانون، اخلاق حرفه ای و... از ما جلوتر هستند؟را به این نحو پاسخ دادند که افق وضع مطلوب در جوامع غربی فقط در حد بعد حیوانی و مادی تعریف شده است و خود غربی ها هم به این نتیجه رسیده اند که اگر بخواهند یک زندگی مطلوب مادی داشته باشند باید به یک سری قوانین و اخلاقیات پایبند باشند تا بتوانند نظام سرمایه داری خود را حفظ کنند.

 

به عنوان مثال اگر در بعضی جوامع غربی دیده می شود که بانک ها بهره خود را صفر کرده اند نه به این دلیل است که آنها می خواهند قوانین اسلام را رعایت کنند نه! بلکه به این دلیل است که آنها  به این نتیجه رسیده اند که صفر کردن بهره بانک ها در این زمان، بهترین راه جلوگیری از ورشکستگی شان است. اما در اسلام وضع مطلوب علاوه بر اینکه افق حیوانی را شامل می شود افقی بالاتر که همان افق انسانی است را هم شامل می شود و اسلام قصد دارد انسان را از افق حیوانی به این افق بالاتر برساند .

 

اگر افق شما از وضع مطلوب تغییر کند تحلیل شما از وضع موجود هم تغییر پیدا می کند

عضو هیات علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) در آخرین محور از سخنان خود، این نکته را بیان کرد که اگر افق شما نسبت به وضع مطلوب تغییرکند تحلیل شما نسبت به وضع موجود هم تغییر پیدا خواهد کرد. وی با بیان اینکه در علوم اجتماعی، اطلاع از وضع موجود بر خود وضع موجود هم تاثیر می گذارد شاهد این تاثیرگذاری را مساله انتخابات ها دانست که چگونه اطلاع مردم از آمار آرا] نظر سنجی انتخاباتی[  باعث به هم خوردن آرایش آرا می شود.

 

وی همچنین واقعیت های اجتماعی را چند لایه ای دانست و ذکر کرد که اگر شما بتوانید تحلیل خود را نسبت به وضع مطلوب تغییر دهید لایه هایی از وضع موجود را می بینید که دیگران قادر به دیدن آن نیستند.

 

ایشان در ادامه برای روشن تر شدن موضوع به تفاوت بین مومن فاسق و منافق اشاره کردند که چگونه کسی که نگاه صفر و یکی دارد با دیدن یک گناه از  مومن، به او انگ منافق بودن می زند ولی در مقابل کسی که نگاه طیفی دارد می تواند این امکان را هم در نظر بگیرد که آن شخص علیرغم گناه کردن، درجه ای از ایمان را هم داراست  مثل کسی که هم شرب خمر می کند و هم امام حسین را دوست دارد. البته درست است که شرب خمر با عشق امام حسین جور در نمی آید ولی افرادی هستند که این دو را باهم جمع کرده اند که به آنها مومن فاسق می گویند که در نگاه طیفی این فرد بالاتر از یک منافق قرار دارد.

 

وی  مقام معظم رهبری را نمونه عینی و ملموس نگاه چند لایه ای به واقعیت های اجتماعی دانست . به عنوان مثال در حالی که هم نیروهای انقلابی و هم نیروهای غیر انقلابی وضع موجود را بدتر از گذشته می دانند مقام معظم رهبری در کمال صراحت وضع موجود را بهتر از گذشته می دانند و حتی تاکید دارند که جوانان امروزی از جوانان اول جنگ  هم بهتر هستند.